Sản xuất làm gì, nhập hàng Tàu cho nhanh” – Lời khuyên tưởng chừng như đùa này lại là thực tế phũ phàng mà nhiều doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam đang phải đối mặt hàng ngày. Thị trường nội địa dường như đang vô tình tạo điều kiện cho hàng hóa nhập khẩu giá rẻ, đặc biệt là từ Trung Quốc, chiếm lĩnh thị phần, đẩy các nhà sản xuất chân chính vào thế khó. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích những nguyên nhân cốt lõi dẫn đến tình trạng này và những hệ lụy tiềm ẩn.
Những Rào Cản Khiến Doanh Nghiệp Sản Xuất Việt Nam “Hụt Hơi” Trên Sân Nhà
Thực tế cho thấy, việc lựa chọn nhập khẩu hàng Trung Quốc thay vì tự sản xuất không phải là không có lý do. Các doanh nghiệp Việt đang phải đối mặt với hàng loạt thách thức:
1. Chuỗi Cung Ứng Yếu Kém và Chi Phí Sản Xuất Cao
- Năng lực hạn chế: Ngành công nghiệp phụ trợ trong nước còn yếu, nhiều linh kiện, nguyên vật liệu phải nhập khẩu hoặc tìm kiếm khó khăn, đẩy giá thành sản xuất lên cao hơn so với Trung Quốc.
- Tâm lý chuộng giá rẻ: Khách hàng Việt Nam thường ưu tiên yếu tố “rẻ” trước khi xét đến “ngon” và “bổ”. Điều này gây áp lực cực lớn lên nhà sản xuất trong nước, vốn khó lòng cạnh tranh về giá với hàng nhập khẩu được tối ưu chi phí (đôi khi bằng cách cắt giảm chất lượng).
- Ví dụ thực tế: Những chiếc xe đạp “đẹp lung linh” bán tràn lan trên mạng với giá chỉ 1.5 – 1.6 triệu đồng là minh chứng. Giá xuất xưởng tại Trung Quốc có thể chỉ 800-900 nghìn đồng, đạt được nhờ việc sử dụng vật liệu tái chế, giảm độ dày chi tiết… một điều mà các nhà sản xuất uy tín khó có thể làm theo.
2. Sự Thiếu Chuyên Nghiệp Từ Chính Các Đối Tác Trong Nước
- Chất lượng không ổn định: Nhiều đơn vị gia công phụ trợ trong nước chưa đảm bảo tính chuyên nghiệp và tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật. Việc giao hàng sai lệch so với bản vẽ, tiêu chuẩn diễn ra khá phổ biến, gây tốn kém thời gian, chi phí và làm mất lòng tin giữa các đối tác.
- Văn hóa hợp tác yếu: Thay vì cùng nhau phát triển, không ít trường hợp đối tác trong nước lại tìm cách cạnh tranh không lành mạnh, nói xấu lẫn nhau khi có mâu thuẫn. Trong khi đó, các đối tác Trung Quốc thường tỏ ra chuyên nghiệp, tuân thủ cam kết và chăm sóc khách hàng tốt hơn.
3. Vấn Nạn Buôn Lậu, Trốn Thuế Tạo Ra Sân Chơi Không Công Bằng
- Hàng “tiểu ngạch” lũng đoạn thị trường: Một bộ phận lớn người kinh doanh hàng Trung Quốc chọn con đường nhập khẩu không chính thức (tiểu ngạch) để lách thuế, phí. Điều này giúp họ giảm được 20-30% giá vốn so với hàng nhập khẩu chính ngạch phải chịu đầy đủ các loại thuế, phí hợp pháp.
- Cạnh tranh giá khốc liệt: Cùng một sản phẩm, doanh nghiệp nhập khẩu chính ngạch hoặc sản xuất trong nước phải bán giá cao hơn để bù đắp chi phí (thuế, mặt bằng, nhân công, vận hành…). Trong khi đó, người bán hàng tiểu ngạch có thể bán với giá thấp hơn nhiều mà vẫn có lãi, thu hút phần lớn người tiêu dùng.
- Gánh nặng chi phí của doanh nghiệp nội: Doanh nghiệp sản xuất trong nước còn phải cõng thêm hàng loạt chi phí vận hành, thuế má, logistic… khiến giá thành sản phẩm khó cạnh tranh ngay từ khi chưa xuất xưởng.
4. Thiếu Trách Nhiệm Về Hậu Mãi và Thương Hiệu
- Kinh doanh “ăn xổi”: Nhiều người bán hàng nhập khẩu giá rẻ chỉ tập trung vào việc bán hàng theo “trend”, không xây dựng thương hiệu và không có trách nhiệm lâu dài với sản phẩm.
- Khách hàng bơ vơ: Khi sản phẩm gặp vấn đề sau một thời gian sử dụng, người mua thường không thể tìm lại người bán để được hỗ trợ bảo hành, sửa chữa.
Nguy Cơ Dài Hạn và Tiếng Chuông Cảnh Báo
- Sự hậu thuẫn từ chính phủ Trung Quốc? Có những thông tin cho rằng các doanh nghiệp Trung Quốc nhận được sự hỗ trợ lớn từ chính phủ, tạo ra lợi thế cạnh tranh áp đảo mà doanh nghiệp Việt khó lòng đối đầu trực diện.
- Nguy cơ mất năng lực sản xuất quốc gia: Nếu tình trạng này kéo dài, các doanh nghiệp Việt có thể buộc phải đóng cửa nhà máy, chuyển hoàn toàn sang nhập khẩu và dán mác. Khi đó, Việt Nam sẽ mất đi năng lực sản xuất tự chủ, phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn cung nước ngoài, và thị trường dễ dàng bị thao túng, tăng giá.
- Chính sách cần thay đổi: Việc Trung Quốc xây dựng các tổng kho sát biên giới và đề xuất tiếp tục miễn thuế cho hàng hóa giá trị thấp dưới 1 triệu đồng càng làm gia tăng áp lực lên doanh nghiệp nội.
Lời Kết: Cần Một Sân Chơi Công Bằng Hơn Cho Doanh Nghiệp Việt
Cuộc chiến giữa sản xuất trong nước và nhập khẩu hàng Trung Quốc giá rẻ là một bài toán vô cùng nan giải. Rõ ràng, để doanh nghiệp Việt có thể tồn tại và phát triển bền vững, cần có sự thay đổi mạnh mẽ từ nhiều phía:
- Nhà nước: Cần siết chặt quản lý hoạt động nhập khẩu, chống buôn lậu, trốn thuế hiệu quả hơn. Có chính sách hỗ trợ thiết thực cho ngành sản xuất và công nghiệp phụ trợ trong nước. Tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch.
- Doanh nghiệp: Cần không ngừng nỗ lực cải tiến quy trình, nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu uy tín và chú trọng dịch vụ khách hàng. Tìm kiếm thị trường ngách và tạo ra giá trị khác biệt.
- Người tiêu dùng: Nâng cao nhận thức về việc ủng hộ hàng Việt Nam chất lượng, hiểu rõ giá trị thực sự đằng sau những sản phẩm giá rẻ không rõ nguồn gốc.
Học viện Kstudy tin rằng, trang bị kiến thức vững vàng về quản trị, marketing, xây dựng thương hiệu và chiến lược kinh doanh là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp Việt vượt qua khó khăn, tìm được hướng đi đúng đắn và khẳng định vị thế ngay trên chính sân nhà.
