Xu hướng bùng nổ của AI và tự động hóa không còn là viễn cảnh mà đã trở thành hiện thực. Từ đầu 2025, nhiều công ty trên toàn cầu đã tiến hành các đợt cắt giảm nhân sự quy mô lớn nhằm tối ưu hóa hiệu suất và giảm chi phí vận hành. Bài viết dưới đây, Kstudy sẽ phân tích chi tiết về tác động của AI đối với các lĩnh vực nghề nghiệp và chia sẻ dự đoán từ các chuyên gia về 10 công việc có nguy cơ cao bị thay thế.
TÁC ĐỘNG TOÀN DIỆN CỦA AI ĐẾN THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), gần 40% công việc trên toàn cầu có thể bị ảnh hưởng bởi sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI). Tác động dự kiến sẽ lớn hơn ở các quốc gia phát triển so với các thị trường mới nổi. Theo báo cáo, tỷ lệ công việc bị ảnh hưởng bởi AI ở các nước phát triển là khoảng 60%, trong khi ở các nước đang phát triển là 40% và ở các nước nghèo là 26%. Báo cáo của IMF cũng chỉ ra rằng, trong số những việc làm bị tác động, 50% sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực, trong khi nửa còn lại có thể hưởng lợi từ cải thiện năng suất lao động nhờ ứng dụng công nghệ AI.
Không chỉ như vậy, ta cũng có thể thấy rất rõ những ảnh hưởng tiêu cực từ AI trong những ngành nghề cụ thể. Ví dụ như nghề lái xe taxi đang phải đối mặt với nguy cơ thất nghiệp khi những chiếc xe lái tự động ngày càng xuất hiện trên các đường phố của Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc và dần trở nên phổ biến trên toàn thế giới. Tương tự, sự phát triển của mua sắm trực tiếp và dịch vụ vận chuyển cửa hàng tự động cũng đang dần thay thế các công việc bán hàng truyền thống. AI cũng có khả năng thay thế con người trong nhiều tác vụ ngân hàng và tài chính truyền thống, cũng như tối ưu hóa hoặc tự động hóa một số công việc trong lĩnh vực y tế và quản lý.
Tác Động Toàn Diện của AI đến Thị Trường Lao Động
Vậy đâu là những ngành nghề, công việc có nguy cơ cao bị thay thế bởi AI trong năm 2025 và cả những năm sắp tới?
TOP 10 CÔNG VIỆC NGUY CƠ CAO BỊ THAY THẾ BỞI AI
-
Nhập liệu và xử lý dữ liệu
Gồm: nhân viên nhập liệu, data entry, hành chính nhập liệu,…
Các nhiệm vụ liên quan đến việc ghi nhận, sắp xếp và xử lý thông tin vốn mang tính lặp đi lặp lại có thể được tự động hóa một cách hiệu quả. Báo cáo của McKinsey Global Institute cho thấy đến 69% các nhiệm vụ trong lĩnh vực này có khả năng được thay thế bởi công nghệ, qua đó không chỉ gia tăng tốc độ xử lý mà còn giảm thiểu sai sót do con người gây ra.
-
Nhân Viên Chăm Sóc Khách Hàng
Gồm: nhân viên trực tổng đài giải đáp thắc mắc, trực web, page,…
Sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ như chatbot và trợ lý ảo đã góp phần biến đổi cách thức tương tác giữa doanh nghiệp và khách hàng. Dự báo cho thấy đến năm 2025, khoảng 95% các tương tác dịch vụ khách hàng sẽ được xử lý bởi AI, từ đó giúp doanh nghiệp giảm chi phí nhân sự.
Ngành nghề dễ bị thay thế trong tương lai
-
Công Nhân Sản Xuất và Lắp Ráp
Gồm: nhân viên vận hành máy móc, nhân viên đóng gói, nhân viên lắp ráp,…
Ngành sản xuất đang chứng kiến cuộc cách mạng công nghệ với việc ứng dụng robot và hệ thống tự động hóa. Những thiết bị này không chỉ thực hiện các công việc lặp đi lặp lại một cách chính xác mà còn giúp tăng năng suất sản xuất. Ước tính cho thấy đến năm 2030, khoảng 20 triệu công việc trong lĩnh vực sản xuất có thể bị thay thế bởi robot. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư mạnh vào công nghệ mới và chương trình đào tạo lại cho người lao động.
-
Ngành Vận Tải và Hậu Cần
Gồm: nhân viên điều phối vận tải, nhân viên xuất nhập khẩu, lái xe vận tải,…
Sự ra đời của các phương tiện tự điều khiển đã mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành vận tải. Công nghệ này không chỉ hứa hẹn thay thế các vị trí lái xe truyền thống mà còn giúp cải thiện hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng. Theo các ước tính, các phương tiện tự động có thể thay thế tới 294.000 công việc lái xe tải đường dài, đặc biệt là ở những thị trường trọng điểm như Mỹ.
-
Nhân Viên Bán Hàng
Gồm: Sale, nhân viên tư vấn, nhân viên bán hàng trực tiếp tại cửa hàng,…
Thói quen mua sắm của khách hàng ngày càng chuyển từ tương tác trực tiếp sang trải nghiệm mua sắm trực tuyến, dẫn đến việc giảm dần nhu cầu tuyển dụng nhân viên bán hàng truyền thống. Một số quốc gia đã ghi nhận mất đi khoảng 12% các vị trí bán lẻ, điều này buộc các doanh nghiệp phải tái cấu trúc chiến lược kinh doanh để phù hợp với xu hướng số hóa.
-
Chuyên Viên Phân Tích Nghiên Cứu Thị Trường
Gồm: Data Analyst, Research Consultant, Market Research Analyst,…
Trong lĩnh vực nghiên cứu thị trường, AI đã thể hiện khả năng vượt trội trong việc xử lý và phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ. Mặc dù các bước định hướng chiến lược và phân tích sâu vẫn cần đến sự tham gia của con người, nhiều quy trình thu thập và xử lý dữ liệu cơ bản hiện nay đã được tự động hóa.
-
Biên Tập Viên và Dịch Giả
Biên tập viên và dịch giả: biên tập nội dung, sáng tạo nội dung, biên phiên dịch,…
Công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) đã đạt được những tiến bộ đáng kể, cho phép tự động hóa nhiều công đoạn trong quá trình biên tập và dịch thuật. Các quy trình hiệu đính cơ bản và dịch thuật tự động có thể được thực hiện nhanh chóng bởi AI, nhưng các văn bản có độ khó về mặt sắc thái ngữ nghĩa vẫn cần đến chuyên môn của con người. Sự kết hợp giữa công nghệ và chuyên môn sẽ tạo nên sản phẩm nội dung chất lượng cao hơn trong thời đại số.
Ngành nghề dễ bị thay thế trong tương lai
-
Bác Sĩ X-Quang và Kỹ Thuật Viên Chẩn Đoán
Gồm: Bác sĩ X-Quang, kỹ thuật viên chẩn đoán hình ảnh,…
Các hệ thống trí tuệ nhân tạo đã có thể thấy độ chính xác tương đương với các chuyên gia y tế trong việc phát hiện và chẩn đoán bệnh qua hình ảnh. Dù vậy, việc giám sát và chăm sóc bệnh nhân cuối cùng vẫn đòi hỏi sự hiện diện của bác sĩ và kỹ thuật viên để đưa ra các quyết định chính xác, đặc biệt trong các trường hợp khẩn cấp và phức tạp.
-
Chuyên Viên Phân Tích Tài Chính
Gồm: Nhân viên tài chính doanh nghiệp, chuyên viên tài chính, nhân viên tài chính – kế toán,…
Áp dụng các thuật toán AI được ứng dụng để xử lý và phân tích dữ liệu tài chính là cách vận hành nhanh chóng và chính xác. Báo cáo chỉ ra rằng khoảng 28% công việc trong ngành ngân hàng có nguy cơ bị thay thế bởi công nghệ tự động, đòi hỏi các chuyên viên tài chính phải chuyển sang các nhiệm vụ mang tính chiến lược và sáng tạo hơn, từ đó tăng cường giá trị gia tăng cho doanh nghiệp.
-
Kế Toán và Nhân Viên Ghi Sổ
Gồm: Nhân viên kế toán, nhân viên kiểm toán, nhân viên ghi sổ kế toán,…
Các phần mềm kế toán dựa trên AI có khả năng thực hiện các tác vụ tính toán, đối chiếu và báo cáo tài chính một cách nhanh chóng và chính xác. Theo số liệu từ UK Office for National Statistics, khoảng 25,4% công việc của chuyên gia kế toán có thể bị thay thế. Điều này buộc các chuyên gia kế toán phải nhanh chóng thích nghi với công nghệ mới và chuyển hướng sang các nhiệm vụ tư vấn, phân tích tài chính có giá trị gia tăng cao hơn.
Ngành nghề dễ bị thay thế trong tương lai
NHỮNG NGÀNH NGHỀ ÍT CÓ KHẢ NĂNG BỊ ẢNH HƯỞNG BỞI AI
Dù công nghệ AI đang ngày càng thay thế nhiều công việc truyền thống, nhưng vẫn có những lĩnh vực mà yếu tố con người đóng vai trò không thể thay thế.
Nhóm nghề sáng tạo
Gồm: nghệ sĩ, nhà văn, nhạc sĩ, thiết kế thời trang, thiết kế đồ họa,…
Các nghệ sĩ, nhà văn, nhạc sĩ và nhà thiết kế sử dụng khả năng sáng tạo độc đáo và trí tuệ cảm xúc của mình để tạo ra những tác phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân. Cảm hứng, sự độc đáo và cái nhìn tinh tế của con người là những yếu tố mà máy móc khó có thể sao chép hoàn hảo, bởi sáng tạo không chỉ là kết quả của quá trình logic mà còn là sự giao thoa của cảm xúc và kinh nghiệm sống.
Nhân viên y tế
Gồm: Bác sĩ, y tá, chuyên gia y tế,…
Vai trò của bác sĩ, y tá và các chuyên gia y tế vẫn yêu cầu sự đồng cảm, trực giác và khả năng ra quyết định trong các tình huống phức tạp. Sự hiện diện của con người trong việc lắng nghe, đánh giá và chăm sóc bệnh nhân là điều không thể thay thế hoàn toàn bằng máy móc, đặc biệt khi cần những quyết định tinh vi dựa trên nhiều khía cạnh về tâm lý và sinh lý của bệnh nhân.
Những Ngành Nghề Ít Có Khả Năng Bị Ảnh Hưởng Bởi AI
Giáo viên và nhà giáo dục
Gồm: Giáo viên, giảng viên, chuyên viên giáo dục,….
Giáo dục cũng là một lĩnh vực mà yếu tố con người chiếm ưu thế. Giáo viên không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn góp phần phát triển tư duy phản biện, kỹ năng xã hội và khả năng sáng tạo của học sinh thông qua các tương tác trực tiếp. Sự kết nối và động viên từ giáo viên giúp học sinh phát triển toàn diện, điều mà các hệ thống tự động vẫn chưa thể đáp ứng một cách trọn vẹn.
Nhân viên công tác xã hội và tư vấn viên
Gồm: Nhân viên công tác xã hội, chuyên gia tư vấn tâm lý và xã hội, nghiên cứu viên xã hội,…
Sự thấu hiểu, giao tiếp cảm xúc và khả năng đồng cảm đóng vai trò chủ đạo ở lĩnh vực này. Công việc này đòi hỏi khả năng đọc hiểu tâm lý, lắng nghe và đưa ra lời khuyên dựa trên kinh nghiệm sống, điều mà AI hiện nay chưa thể phát triển và cũng khó có thể phát triển được.
Thợ lành nghề
Gồm: Thợ điện, thợ sửa ống nước, thợ mộc,….
Các nghề thợ lành nghề khó có khả năng bị thay thế. Bởi công việc này yêu cầu kỹ năng thủ công tinh vi, khả năng xử lý tình huống thực tế và sự linh hoạt trong việc giải quyết các vấn đề không theo khuôn mẫu.
Những Ngành Nghề Ít Có Khả Năng Bị Ảnh Hưởng Bởi AI
Lãnh đạo doanh nghiệp và nhà chiến lược kinh doanh
Gồm: CEO, Founder, Giám đốc doanh nghiệp,…
Sự linh hoạt trong tư duy, khả năng thích ứng nhanh với biến động và năng lực truyền cảm hứng cho đội ngũ là những phẩm chất nổi bật của con người. Đây cũng là yếu tố cần thiết của một nhà lãnh đạo doanh nghiệp hay nhà chiến lược kinh doanh. Họ phải có khả năng đánh giá tổng hợp các yếu tố kinh tế, xã hội, văn hóa và thị trường để đưa ra quyết định chiến lược, chứ không chỉ đơn giản dựa trên những dữ liệu thuần túy như AI.
CƠ HỘI MỚI & HỢP TÁC CON NGƯỜI – AI: CHÌA KHÓA CHO TƯƠNG LAI
Dù AI có thể gây ra sự giảm sút trong một số lĩnh vực, nhưng công nghệ này cũng mở ra hàng loạt cơ hội mới. Theo báo cáo Future of Jobs của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), đến năm 2025 có thể mất đi 85 triệu việc làm nhưng đồng thời tạo ra 97 triệu cơ hội nghề nghiệp mới.
Sự hợp tác giữa con người và AI sẽ giúp khai thác được những lợi thế kép: con người với khả năng sáng tạo, trí tuệ cảm xúc và kỹ năng giải quyết vấn đề phức tạp, và AI với khả năng xử lý dữ liệu và tự động hóa hiệu quả. Các lĩnh vực công nghệ mới, sáng tạo số và nghiên cứu phát triển sẽ trở thành bệ phóng cho nền kinh tế tri thức trong kỷ nguyên số, tạo điều kiện cho một thị trường lao động linh hoạt và bền vững hơn.
Kết luận
Sự bùng nổ của AI không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để làm mới cách thức hoạt động của nền kinh tế toàn cầu. Dù một số ngành nghề đối mặt với nguy cơ mất đi vị trí truyền thống, nhưng khả năng sáng tạo và linh hoạt của con người vẫn luôn là yếu tố quyết định cho sự phát triển bền vững.
Để vượt qua cơn bão chuyển đổi, mỗi cá nhân, doanh nghiệp và hệ thống giáo dục cần chủ động thích ứng, đầu tư vào đào tạo và tạo điều kiện cho sự hợp tác hiệu quả giữa con người và máy móc.
